Εμείς που ξεκινήσαμε για το προσκύνημα τούτο
κοιτάξαμε τα σπασμένα αγάλματα
ξεχαστήκαμε και είπαμε πως δε χάνεται η ζωή τόσο εύκολα
Γ. Σεφέρης, Μυθιστόρημα

Στις 3 Οκτωβρίου συμπληρώνονται 150 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Κορυφαία επετειακή εκδήλωση του εορτασμού των 150 χρόνων από τη θεμελίωσή του, είναι η νέα περιοδική έκθεση «Οδύσσειες» που επιχειρεί να ανιστορήσει το περιπετειώδες ταξίδι του ανθρώπου στο χρόνο, μέσα από ένα αφαιρετικό και συμβολικό πρίσμα. Οι «Οδύσσειες» εμπνέονται από το γνωστό μυθολογικό έπος του Ομήρου και χωρίς να το αναδιηγούνται διατρέχουν τις κοινωνίες που αναπτύχθηκαν στον Ελλαδικό χώρο από την 5η χιλιετία π.Χ., μέχρι και την ύστερη αρχαιότητα, μέσα από εμβληματικά, αλλά και λιγότερο γνωστά έργα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Μέσα από τα έργα που παρουσιάζονται, περιγράφεται το μακρύ χρονικό του δοκιμαζόμενου ανθρώπου, ο αδιάκοπος αγώνας του να τιθασέψει το περιβάλλον, να γνωρίσει νέους τόπους, να πλουτίσει τους ορίζοντες του, να δημιουργήσει πολιτείες ευνομούμενες και να αντιπαλέψει τη φθαρτότητα της ύπαρξής του με τη βοήθεια του έρωτα και της δημιουργικής πράξης.

Εκατόν ογδόντα τέσσερα έργα από τη μόνιμη έκθεση και τις αποθήκες των Συλλογών του Μουσείου και έξι δάνεια, τρία από το Επιγραφικό Μουσείο και τρία από το Μουσείο Ακροπόλεως, παρουσιάζονται σε μια γοητευτική αλληλουχία πολιτισμικών διαστρωματώσεων, επιτρέποντας στον επισκέπτη της έκθεσης να διακρίνει διαφοροποιήσεις και μεταβολές και παράλληλα να ανιχνεύσει τα στοιχεία που ενυπάρχουν και παραμένουν αναλλοίωτα στο χρόνο, συνιστώντας το κοινό αποτύπωμα του ανθρώπου στους αιώνες, στις εποχές, στους πολιτισμούς.

Την ερμηνευτική προσέγγιση των έργων ενισχύει ο γεμάτος συμβολισμούς λόγος των κορυφαίων νεοελλήνων ποιητών Κ. Καβάφη, Γ. Σεφέρη, Ο. Ελύτη και Γ. Ρίτσου, δημιουργώντας γέφυρες με τη σημερινή εποχή μέσω της σύγχρονης ποιητικής γλώσσας και προσφέροντας ίσως την πιο εύστοχη και συναρπαστική νοηματοδότηση. Οι μεγάλοι σύγχρονοι ποιητές προσφέρουν το μίτο που γεφυρώνει το χθες με το σήμερα, μέσα από έναν ιδιότυπο διάλογο, υπερχρονικό και επίκαιρο για το ταξίδι, τις Ιθάκες, τον έρωτα, το θάνατο και την ανθρώπινη δημιουργία.

Τρεις θεματικοί άξονες συναρθρώνουν την εκθεσιακή αφήγηση:

Το «Ταξίδι» παρουσιάζει τεκμήρια της αδιάκοπης αναζήτησης του ανθρώπου για πρώτες ύλες, γνώσεις και ιδέες. Το πολυποίκιλο φορτίο ενός νοερού πλοίου και οι μύθοι που συνόδευαν τα θαλάσσια ταξίδια των αρχαίων, δημιουργούν ένα υπαινικτικό περιβάλλον περιπέτειας και γνώσης. Παρουσιάζονται οι πολλαπλές διαστάσεις του ταξιδιού στην ανθρώπινη διαχρονία. Οι δρόμοι της θάλασσας, οι νέες ιδέες, το εμπόριο, οι ανταλλαγές, οι αποικίες, τα μυθικά ταξίδια, οι θεοί, οι ήρωες οι νύμφες, οι δαίμονες και τα τέρατα της θάλασσας, συνδέονται με το συμβολιστικό χαρακτήρα του θαλάσσιου ταξιδιού και τον παραλληλισμό του νόστου.

Οι «Ιθάκες» είναι εμπνευσμένες από το νόστο του Οδυσσέα και αφιερώνονται στις πατρίδες όλων των ανθρώπων. Οικουμενικές ιδέες και έννοιες, σηματοδοτούνται με έργα που αποτυπώνουν τη συλλογική προσπάθεια των κοινωνιών για ανάπτυξη και ευημερία, αλλά και την αναγκαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης να υπερβεί τη φθαρτότητά της. Η έκθεση ανιχνεύει τις διαχρονικές Ιθάκες ως φυσικό τοπίο, ως τόπο συλλογικής πράξης και ως χώρο προσωπικής πραγμάτωσης. Ξεκινώντας από τα νεολιθικά εργαλεία του Σέσκλου της Θεσσαλίας, που παραπέμπουν στον αγώνα για την επιβίωση και οπτικοποιούν τον ακάματο ζήλο του ανθρώπου για δημιουργία, τα σύμβολα των θεών, την έννοια της ηγεμονίας με εμβληματικά αντικείμενα, ενδεικτικά ισχύος, ίχνη του πολέμου, αντικείμενα που συμβολίζουν τη δικαιοσύνη και την ισονομία, ο κύκλος καταλήγει σε ευφρόσυνες σκηνές έρωτα, υποσημαίνοντας την αρχέγονη, αστείρευτη και κοσμογονική δύναμη της φύσης και στα λαμπρά επιτύμβια των νέων που έφυγαν νωρίς, με τον στίχο του Ρίτσου «Τίποτα δε χάνεται, κι ο θάνατος μια πρόσθεση όχι αφαίρεση» να συνοδεύει την εικόνα του θανάτου.

Στην «Έξοδο», έργα συμβολικά υποδηλώνουν τα ανώτερα επιτεύγματα του ανθρώπινου πνεύματος, καλώντας τον καθένα από εμάς να παραλάβει τη σκυτάλη της δημιουργίας. Το τέλος του ταξιδιού, που συνοδεύεται από τη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου από τα έργα του «Ιθάκη» και «Voices – Dream in an Οpen Place», μοιάζει με έξοδο από το χρόνο. Μας ακολουθούν οι μνήμες, τα όνειρα και τα έργα των ανθρώπων που έζησαν πριν από εμάς. Μας αποχαιρετά το άγαλμα του αιώνια νέου αθλητή από τη Δήλο και το μικρό χάλκινο ειδώλιο του Δία Κεραύνειου, προτρέποντάς μας να παραλάβουμε από τα χέρια του τον κεραυνό με τον στίχο του Ο. Ελύτη … «από ‘σένα η άνοιξη εξαρτάται, τάχυνε την αστραπή»…

Στις «Οδύσσειες» και τη μεγάλη γιορτή που σηματοδοτούν, συμμετέχουν και οι μόνιμοι εκθεσιακοί χώροι του μουσείου με σταθμούς ενδιαφέροντος σε εμβληματικές αρχαιότητες, που προσανατολίζουν τον επισκέπτη στην ανεύρεση νοηματικών συνδέσμων με τις θεματικές της περιοδικής έκθεσης.

Η υλοποίηση της έκθεσης έγινε με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Την έκθεση συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος στα ελληνικά και αγγλικά, έκδοση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου, μια ιδιαίτερα συμβολική ημερομηνία, αφού 150 χρόνια πριν, Δευτέρα και πάλι, ετέθη ο θεμέλιος λίθος του πρώτου Εθνικού Μουσείου της χώρας από τον Γεώργιο Α΄, με την παρουσία του συνόλου των υπουργών και των πολιτικών, θρησκευτικών, στρατιωτικών και δημοτικών αρχών.

Ανήμερα των εγκαινίων, από το πρωί ως τα μεσάνυχτα, θα εγκατασταθούν στον αύλειο χώρο του μουσείου οι «Διερχόμενοι» του Γιώργου Ξένου, γλυπτικά έργα με περιγράμματα από σιδηρά ελάσματα, που αποδίδουν ανθρώπινες μορφές και παραπέμπουν νοερά στους επισκέπτες του Μουσείου που το απόλαυσαν για 150 χρόνια σχεδόν αδιάκοπα.

Παράλληλα, την επέτειο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου τιμούν μεγάλα μουσεία του κόσμου, αποστέλλοντας ως «δώρα» εξέχοντα έργα τους, που εκτίθενται στους μόνιμους εκθεσιακούς χώρους για το προσεχές διάστημα. Το Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, το Badisches Landesmuseum της Καρλσρούης, το National Museum of Western Art του Τόκιο, το Palace Museum του Πεκίνου, αλλά και η Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης και το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης χαιρετίζουν τον εορτασμό με σημαντικά έργα των συλλογών τους, όπως ο Στοχαστής του Rodin, o απουλικός κρατήρας με παράσταση ζωγράφου που διακοσμεί άγαλμα του Ηρακλή, με την τεχνική της εγκαυστικής κ.ά. Τα έργα συνομιλούν με τα μόνιμα εκθέματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και αναδεικνύουν διαφορετικές διαστάσεις του αρχαίου κόσμου και μερικές φορές τις αναπάντεχες ομοιότητες του με το σήμερα.

Πηγή: elculture.gr