Ο Κομήτης Χάλεϊ πήρε το όνομά του από τον βρετανό αστρονόμο Έντμοντ Χάλεϊ (1656–1742), ο οποίος στις 4 Σεπτεμβρίου 1682 τον παρατήρησε για πρώτη φορά και το περιέγραψε.

Ο κομήτης του Χάλλεϋ είναι περιοδικός κομήτης που περνά από τον Ήλιο, χωρίς να είναι ορατός, με ένα πυρήνα, που οι εκτιμήσεις τον φέρνουν στα 100χλμ και κάνει την εμφάνισή του στην περιοχή της Γης κάθε 75 με 76 χρόνια, όντας ο μόνος κομήτης που μπορεί να παρατηρηθεί με γυμνό μάτι, δύο φορές σε μια ανθρώπινη ζωή. Συστατικά του, όπως και όλων των κομητών είναι το παγωμένο νερό, το διοξείδιο του άνθρακα, σκόνη, πετρώματα και άλλα σωματίδια. Άλλοι κομήτες μπορεί να είναι πολύ πιο φωτεινοί και θεαματικοί αλλά περνάνε κοντά στην γη ή είναι ορατοί από αυτήν μια φορά κάθε μερικές χιλιάδες χρόνια, γεγονός που εξηγεί το γιατί συναντάμε τον Κομήτη του Χάλλεϋ τόσο συχνά στην λαϊκή παράδοση και στις τέχνες.

Ιστορικοί υποστηρίζουν πως ο κομήτης του Χάλλεϋ ήταν το άστρο που οδήγησε τους τρεις Μάγους στην Βηθλεέμ όταν γεννήθηκε ο Ιησούς. Σε αρχαιοελληνικά κείμενα (466 π.Χ.) βέβαια βρίσκουμε τις πρώτες αναφορές στον πιο συχνό επισκέπτη του αστρικού μας ορίζοντα, ενώ στην Κίνα υπάρχουν καταγεγραμμένες παρατηρήσεις του κομήτη του Χάλλεϋ από το 240 π.Χ.. Παρόλα αυτά η παλαιότερη γνωστή απεικόνιση του κομήτη Χάλλεϋ (1066 μ.Χ.) τοποθετείται στην σκηνή 32 της ταπισερί της Μπαγιέ, όταν οι Αγγλοσάξωνες έβλεπαν τον κομήτη ως προάγγελο καταστροφών. Ο Φραντς Κάφκα γράφει στο ημερολόγιο του για τη «Νύχτα των κομητών» το 1910, μιλώντας προφανώς για το πέρασμα του Κομήτη Χάλλεϋ. Τότε ήταν και που το πέρασμα του κομήτη σε απόσταση μόλις 25.000.000 χιλιομέτρων από την επιφάνειά της Γη, πανικόβαλε τους κατοίκους του πλανήτη μας, επειδή κυκλοφορούσε η φήμη ότι το υδροκυάνιο που είχε ανακαλυφθεί στην ουρά του μπορεί να αφανίσει κάθε μορφή ζωής. Οι αντιδράσεις ανά τον κόσμο αποδεικνύουν τον πανικό που επικράτησε, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Οκλαχόμα των ΗΠΑ, όπου μια θρησκευτική σέχτα προσπάθησε να θυσιάσει μία παρθένα για να εξορκίσει το κακό, αλλά εμποδίστηκε από την αστυνομία. Το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το γεγονός δεν άφησε αμέτοχο τον κορυφαίο φυσικό Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο οποίος δήλωσε όταν τον ρώτησαν αν ο κομήτης θα συγκρουσθεί με τη Γη: «Με βεβαιότητα σας λέω όχι». Και όταν τον ξαναρώτησαν πώς είναι τόσο βέβαιος, εκείνος απάντησε αφοπλιστικά: «Αν δεν πέσει, θα επιβεβαιωθώ. Αν όμως πέσει τελικά, κανείς μας δεν θα ζει για να μου πει ότι έκανα λάθος».

Ο Έντμουντ Χάλλεϋ δημοσίευσε το 1678 κατάλογο με 360 αστέρες του νοτίου ουράνιου ημισφαιρίου, την θέση των οποίων και παρατήρησε κατά την υπηρεσία του στην Αγία Ελένη, καθώς και τη διάβαση του πλανήτη Ερμή προ του δίσκου του Ήλιου το 1677. Ο Χάλλεϋ είναι ο πρώτος που διαπίστωσε ότι οι αστέρες δεν διατηρούν σταθερή μεταξύ τους θέση και ότι καθένας εξ αυτών έχει δική του κίνηση, επιβεβαιώνοντας εκείνες των Λαμπάδιου, Σείριου και Αρκτούρου.

Μελέτησε επίσης τον γήινο μαγνητισμό, την διανομή των ανέμων στη επιφάνεια της Γης καθώς και το φαινόμενο των παλιρροιών. Το 1703 κατέλαβε την έδρα των Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης όπου και μεταξύ των ετών 1710-1712 χάρις των γνώσεων του στην ελληνική, λατινική, εβραϊκή και αραβική γλώσσα εξέδωσε τα συγγράμματα του Απολλώνιου του Περγαίου εκ των οποίων τα 4 πρώτα βιβλία σώθηκαν στην ελληνική γλώσσα, τα 3 επόμενα μόνο στην αραβική, ενώ το τελευταίο αποκατέστησε ο ίδιος. Υπήρξε μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου από το 1678, ενώ το 1720 διορίσθηκε διευθυντής στο Αστεροσκοπείο του Γκρήνουιτς.

Ο κομήτης του Χάλλεϋ έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για δεκάδες καλλιτέχνες ανά την υφήλιο, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από το συχνό του πέρασμα κοντά στη γη, με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου να γράφει στο ομώνυμο κομμάτι του, που δεν ξεπερνά το ένα λεπτό, «Τώρα που ο κομήτης Χάλλεϋ για λίγο θα περάσει δίπλα απ’ τη γη, άνοιξε το παράθυρό σου. Ίσως προλάβουμε να φιληθούμε, ίσως και κάτι πιο πολύ…»

Γιάννης Μπάκος

Πηγή: nostimonimar.gr